Podczas konkursu będzie wymagana znajomość pojęć:
- Krakowskie dzieci
Od 1868 roku mieszkańcy Galicji podlegali obowiązkowi służby wojskowej.ponieważ Austriacy nie rozpraszali żołnierzy po odległych garnizonach i nie mieszali w jednym „tyglu” narodowości, co w armii rosyjskiej było regułą, stopniowo cesarskie regimenty, których tradycje sięgały często wojen religijnych XVII wieku, przesiąkały słowiańskim duchem.
Również coraz większa liczba obywateli wiązała swoje życie ze stacjonującymi w ich miejscowości pułkami.
Rekruci z Krakowa i okolicy byli z reguły kierowani dla odbycia służby wojskowej do 13 Pułku Piechoty nazywanego przez mieszkańców „Krakowskimi Dziećmi”. Żołnierze polskiego pochodzenia stanowili w nim 82% składu osobowego.
- Związanych z informacjami o fortach:
fort pancerny, fort artyleryjski, fort reditowy, kazamaty, przedpole fortu, luneta, szaniec drewniano-ziemny, szaniec półstały
Fort dzieło obronne stanowiące element twierdzy, przystosowane do samodzielnej obrony okrężnej, z reguły w powiązaniu z sąsiednimi umocnieniami , posiada własne elementy i system obronny.
Podział fortów
- a) w zależności od linii obrony – forty główne, pośrednie i łącznikowe,
- b) w zależności od rodzaju broni – forty artyleryjskie ( w przypadku użycia pancerza – pancerne) i piechoty,
- c) w zależności od profilu – forty jednowałowe i dwuwałowe,
Kazamaty -w fortyfikacji nazwa ta określa wytrzymałe schrony bojowe i obiekty ochronne. Wznoszono je w postaci stałych, sklepionych schronów o znacznej wytrzymałości, zabezpieczonych od góry grubą warstwą ziemi. Kazamaty budowane były długimi szeregami i łączone biegnącym na ich tyłach korytarzem.
Przedpole fortu– przestrzeń na zewnątrz zamkniętego obwodu obronnego warowni lub położona przed frontem fortu, pozostające w zasięgu czynnej obrony dzieła obronnego i w związku z tym do tego celu przystosowana (np. przez niedopuszczenie do zalesiania, do wznoszenia trwałej zabudowy i pokrycia terenu).
Szaniec – ziemna fortyfikacja polowa składająca się z dwóch elementów: wału i fosy
- Kolej normalnotorowa, kolej wąskotorowa
Kolej normalnotorowa
kolej, która używa torów z odległością między szynami wynoszącą 1435 mm. Taki rozstaw torów miała kolej Kraków Głowny – Kocmyrzów.
Kolej wąskotorowa
kolej, która używa torów z odległością między szynami mniejszą niż 1435 mm. Tory na stacji Kocmyrzów wąskotorowy miały rozstaw 750 mm
- Rejon forteczny
Rejon forteczny – tzw. ustawa forteczna z 21 V 1856 r wprowadzała strefy zakazów zabudowy obejmujące otoczenie dzieł obronnych, tworząc tzw. rejony forteczne.
Dzieliły się one na dwie kategorie:
- w bliższej strefie, o promieniu 300 sążni wiedeńskich, obowiązywał bezwzględny zakaz zabudowy. Położone w niej budynki powstałe przed ustanowieniem zakazu teoretycznie podlegały w razie wojny przymusowemu wykupowi (stanowiącemu rodzaj odszkodowania dla właścicieli) i rozbiórce lub też podlegały bezwzględnemu zakazowi podejmowania jakichkolwiek przebudów i prac remontowych (poza malowaniem ścian); decyzja co do wyboru opcji zależała od konkretnej sytuacji.
- Strefa dalsza, w promieniu od 300 do 600 sążni, była objęta zakazem częściowym.
Dyrekcja Inżynierii Twierdzy Kraków(Geniedirektion) lub też jej Komenda mogły wyrazić warunkowo zgodę na budowę, przebudowę lub remont, uzależnioną wszakże od podpisania tzw. rewersu demolacyjnego
- Rewers demolacyjny
Rewers demolacyjny – był to dokument, w którym właściciel nieruchomości zobowiązywał się do rozebrania wzniesionych obiektów na własny koszt, włącznie z usunięciem pozostałego z rozbiórki materiału na żądanie wojska; nie było oczywiście mowy o wypłacie jakichkolwiek odszkodowań.
Strona wojskowa miała też prawo narzucić własne warunki co do projektów wznoszonych budowli, ograniczając ich wysokość, wielkość, a nawet ingerując w ich konstrukcję (rodzaj użytego materiału, grubość ścian itp.)
- Rosyjski walec parowy
Pod koniec listopada 1914 roku w Londynie została opublikowana satyryczna mapa pt „Hark,hark the dogs do bark”, która sytuację wojenna w Europie. Jej autorem był angielski prawnik i literat Walter Lewis Emanuel .
Na mapie widzimy „psy wojny”:Niemcy są Jamnikiem który stoi obok austriackiego kundlaFrancja to „inteligentny i wymuskany” pudelWielka Brytania to czujny buldog. Na Wschodzie, car siedzi na kierownicą szybko pędzącego rosyjskigo waleca parowego, miażdżąc wszystko na swojej drodze.
W prasie krakowskiej 1914 roku często używano określenia „rosyjski walec parowy„, aby opisać rosyjską ofensywę na zachód. Chciano podkreślić, że armia idąc na zachód miażdży i niszczy wszystko po drodze.
- Chuda Emma
Szlak Frontu wschodniego I wojny światowej
Szlak Frontu Wschodniego I Wojny Światowej
„Szlak Frontu Wschodniego I Wojny Światowej” jest ponadregionalną trasą turystyczną, przebiegającą przez województwa: Łódzkie, Warmińsko-Mazurskie, Podlaskie, Mazowieckie, Świętokrzyskie, Lubelskie, Małopolskie i Podkarpackie. Pamiątkami po wydarzeniach związanych z I Wojną Światową są m.in. cmentarze, twierdze, fortyfikacje, wciąż zachowane okopy, a także m.in. unikalne sieci kolei wąskotorowych, budowanych w latach 1914-1915 na potrzeby frontu.
W województwie małopolskim szlak wiedzie do miejsc, które w latach 1914–1915 były areną kluczowych zmagań na froncie wschodnim Wielkiej Wojny. Podróżując wzdłuż szlaku, można zobaczyć pamiątki tamtych czasów:forty Twierdzy,krakowskie Oleandry, z których wyruszyła I Kampania Kadrowa,muzeaoraz liczne cmentarze wojenne zaprojektowane przez wybitnych ówczesnych artystów.
Na terenie Nowej Huty obejmuje:Muzeum Lotnictwa w Krakowie,Szlak Twierdzy Kraków – odcinek północny,( Fort Mogiła – Kopiec Wandy – Fort Grębałów – Fort Krzesławice – Fort Dłubnia – Fort Mistrzejowice – Fort Batowice)Twierdza Kraków-Fort GrębałówTwierdza Kraków -Fort Krzesławice
Oznakowanie szlaku
Szlak oznakowany jest w ten sposób, że przy głównych drogach, na skrzyżowaniach umieszczono drogowe tablice drogowskazowe koloru brązowego z białymi napisami i logiem szlaku ( zobacz powyżej), kierujące do poszczególnych obiektów, które znalazły się na jego trasie.
Oprócz tablic drogowych, przy każdym obiekcie ustawiono tablicę informacyjną o nim w trzech językach, ze zdjęciami. Ponadto w niektórych miejscach, miastach, czy znanych turystycznych miejscowościach stanęły duże tablice informacyjne z przebiegiem szlaku.
Odznaka
Na terenie Małopolski można zdobyć odznakę turystyczną „Szlaku Frontu Wschodniego I Wojny Światowej w Małopolsce”. W tyum celu należy odwiedzić 15 obiektów znajdujących się na liscie obiektów szklaku w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia. Dodatkowo należy wypełnić specjalną książeczkę „Szlakami Frontu Wschodniego I Wojny Światowej w Małopolsce” i uzyskać w niej potwierdzenie wycieczek przez: przewodnika lub przodownika turystyki kwalifikowanej, nauczyciela, instruktora krajoznawstwa, ZHP lub pieczątką dowolnej instytucji zawierającej nazwę miejscowości na odbytej trasie wycieczki.
dla zainteresowanych ulotka
Szlak dawnej Twierdzy Kraków
„Szlak dawnej Twierdzy kraków” łączy większość obiektów fortecznych położonych na obrzeżach miasta i ma popularyzować ta turystyczną atrakcję Krakowa.
Oznakowanie
Szlak jest oznakowany kolorami żółtym i czarnym – barwami monarchi Habsburskiej
Odznaka
Powstała z inicjatywy Oddziału Wojskowego PTTK w Krakowie im. gen. Józefa Bema.
Jest trzystopniowa. Brązową można zdobyć indywidualnie zwiedzając 25 obiektów ( należy to udokumentować dzienniczkiem, zdjęciami itp.) lub poprzez dwukrotne uczestnictwo w rajdzie.
Srebrną i złotą poprzez uczestnictwo w wycieczkach zbiorowych – w ramach rajdu „Szlakiem Twierdzy Kraków”
Obiekty na terenie Nowej Huty
Szlak zaczyna się ( lub kończy) przy forcie Mogiła – fort Mogiła – Kopiec Wandy – fort Grębałów – fort Krzesławice – fort Dłubnia – fort Mistrzejowice – fort Batowice